Năm 1961, nhà thơ Tố Hữu viết một bài thơ xuân mang vào đọc cho Bác nghe. Khổ đầu của bài thơ như sau:
Tôi viết bài thơ Xuân
Nghìn chín trăm sáu mốt
Lá bàng đỏ rụng ngoài sân
Cành dâu xanh rờn ngõ trước
Những câu thơ tả thực khuôn viên nhà riêng của nhà thơ Tố Hữu ở 76 Phan Đình Phùng: Sân sau có mấy cây bàng, vào xuân lá bàng đỏ rụng, còn phía trước có cây dâu mùa đông ra lá xanh.
Nghe đọc xong, Bác nói ngay: Chú viết sái lắm. Mới vào năm 1961, cái mà lá bàng đỏ rụng ngoài sân thế này, không được. Cành dâu mà còn xanh rờn ngõ trước thì cũng không bù lại được.
Nhà thơ Tố Hữu tiếp thu. Trở về, ông chữa lại:
Tôi viết bài thơ xuân
Nghìn chín trăm sáu mốt
Cành táo đầu hè rung ring quả ngọt
Nắng soi sương giọt long lanh…
Rét nhiều nên ấm nắng hanh
Đắng cay nên lắm ngọt lành đó chăng?
Giã từ năm cũ bâng khuâng
Đã nghe xuân mới lâng lâng lạ thường…
Những năm tháng ấy, Văn phòng Chủ tịch nước và Văn phòng Chính phủ ở chung với nhau. Vì vậy, nhiều lần nhà thơ Việt Phương sang giúp việc cho Chủ tịch Hồ Chí Minh. Khi thì ông đọc cho Bác nghe những tài liệu trong nước và nước ngoài gửi đến để Bác duyệt; hoặc ông đọc những tài liệu của Thủ tướng Phạm Văn Đồng muốn xin ý kiến Bác.
Sau những lúc làm việc xong, trong tình thân Bác – cháu, nhà thơ đọc Bác nghe thơ ông mới viết. Nhìn vào cuộc sống thấy cả mặt sáng và mặt tối. Dù trong thâm tâm vẫn luôn hướng về ánh sáng nhưng ông không thể làm ngơ trước cái xấu. Ông làm bài thơ dài hai trang về đời sống xã hội.
Làm việc xong ông nói với Bác: – Hôm nay cháu có bài thơ mới viết, xin đọc Bác nghe. Bác Hồ hưởng ứng: – Ừ, chú đọc đi.
Nhà thơ Việt Phương liền đọc khổ thơ mở đầu:
Chó không bao giờ ăn thịt chó
Người ăn thịt người xương không bỏ
Cuộc đời nhăn nhở như đười ươi
Cuộc đời rình mò như cú vọ
Cuộc đời nham hiểm như cáo già
Cuộc đời độc ác như báo hổ.
Nghe xong, Bác lắc đầu và bảo:
– Không phải thế đâu chú ạ! Loài vật không xấu xa thế đâu. Đó là định kiến sai lầm của con người gán cho loài vật. Loài vật không xấu xa thế đâu. Loài vật không có như chú viết: nhăn nhở, rình mò, nham hiểm, độc ác. Không phải thế đâu…
(Theo Kiều Mai Sơn, “Suốt đời học Bác”, Nxb.Kim Đồng, 2020)